Dlaczego inflacja jest zła?

Dlaczego inflacja jest zła? Pytanie powinno brzmieć, dlaczego inflacja jest źle liczona i wszystkie urzędy statystyczne na świecie chcą nas oszukiwać? A my znamy naszą najprawdziwszą prawdę i jest ona taka najważniejsza. O tym i o wielu innych ciekawostkach dowiecie się w dzisiejszym artykule.

Sama krytyka wskaźnika inflacji i przyjętych metod przez BLS nie pochodzi z jednego źródła. Ostatnimi czasy możemy wyróżnić nie tylko środowiska akademickie, branże profesjonalnie zajmująca się inwestowaniem czy polityków używających wskaźników do swojej walki. Krytyka zaczęła się rozprzestrzeniać jak wirus, poprzez blogerów, doradców finansowych, wydawców magazynów i popularnej prasy. Koncentracja krytyki przed 2008 była wymierzona w przecenianie wskaźnika inflacji. Teraz po 2008 roku krytycy skoncentrowali się na zaniżaniu odczytu wskaźnika tzw. „downward biases”. Czyli w skrócie pisząc: „inflacja jest celowo zaniżana przez BLS, poprzez używanie średniej geometrycznej zamiast arytmetycznej do podawania odczytów”.

Dlaczego inflacja jest zła?: lista

Poniżej macie listę podlinkowanych wpisów. Klikając na strzałkę możecie rozwinąć każdą z list.

Polityka Pieniężna i Fiskalna

Inflacja w Polsce

Inflacja w USA

Inflacja w Europie

Powyższy cykl edukacyjny powstaje w ramach współpracy z Michałem Stopką. Michał jest moim mentorem (info): partnerem trzech cykli edukacyjnych. Więcej na temat jego dwudziestoletniego doświadczenia jako inwestor indywidualny, analityk akcji/zarządzający przeczytacie tutaj.

Marzeniem Michała jest zbudowanie silnie wyedukowanego ekonomicznie społeczeństwa. Jest to jeden z kluczowych elementów, dzięki któremu Michał chce podwoić zarobki/PKB w Polsce. I sprawić aby miliony Polaków wróciły z imigracji do Polski. W tym celu Michał od 2007 roku prowadzi swojego bloga, gdzie już stworzył (i dalej tworzy) bazę wiedzy na temat inwestowania, gospodarki, demografii. Generalnie rzeczy ważnych dla każdego jak i dla przyszłości Polski. W tym celu stworzył między inny ten wpis: Jak rozpocząć inwestowanie? Co najpierw przeczytać lub zrobić? oraz poniższe cykle edukacyjne:

1. 10 artykułów:  „Jak inwestować przy pomocy funduszy inwestycyjnych oraz bezpośrednio na giełdzie?”
2. 10 artykułów o tym jak świadomie inwestować w spółki giełdowe: „Świadomy i aktywny inwestor giełdowy”: Struktura oszczędności Polaków: dlaczego tak mało oszczędności lokujemy na giełdzie?
3. Cykl edukacyjny 8 artykułów analizujący: Cykl Kondratiewa, krach 1929, demografię Japonii wersus Polska oraz fundamentalną analizę rynku miedzi, złota, ropy naftowej i gazu ziemnego: Krach i Wojna: pięćdziesięcioletni Cykl Kondratiewa a granice kreowania długów.
4. Seria edukacyjna dwudziestu artykułów „Jak zrobić z Polski drugi Londyn i podwoić wynagrodzenia?„
5. Seria edukacyjna o cyklu dziesięcioletnim (kilkanaście artykułów):  Prawdziwy rynek pracownika 🙂 Rok 2017/2018 będzie masakra! Obniżenie wieku emerytalnego -2 mln pracowników! Cykl dziesięcioletni na rynku pracy i w polskiej gospodarce

W szczególności Michał stawia na rozwój rynku kapitałowego i przedsiębiorczości, nie tylko słownie. Również zaangażował się finansowo w pomoc przy rozwoju mojego bloga. Będąc partnerem tego cyklu edukacyjnego. Pamiętajcie, decyzja każdego z Was o tym czy pomożecie drugiej osobie, może wpłynąć na losy naszego kraju. Tylko powstaje pytanie, ilu nas będzie? I czy będziemy wspólnie walczyć o dobro nas wszystkich. Pojedynczo jesteśmy tylko nic nieznaczącymi jednostkami. W grupie tworzymy ogromną siłę, która ma wpływ na przebieg spraw w Polsce.

Dlaczego inflacja jest zła?: wprowadzenie

Dlatego dzisiaj zajmiemy się pierwszym zagadnieniem poddanym krytyce. Kolejne dwa opiszę w następnym artykule:

• substytucją
• regresją hedoniczną
• równoważnością czynszu/wynajęcia lokum

Będzie to moja próba przetłumaczenia testu napisanego przez BLS w 2008 do inwestorów i nie tylko. Wymieniająca główne niezrozumienia tematu związanego z inflacją. W szczególności obejmiemy zasięgiem w dzisiejszym artykule, trzy główne tematy wymienione powyżej. Gdzie do każdego z nich będę się starał wpleść kilka swoich uwag i podpowiedzi. Tak żeby tekst był w miarę łatwy do przyswojenia.

Dlaczego inflacja jest zła?: problem z definicją 

W momencie gdy mniej konsumujemy, nasz wskaźnik zadowolenia z życia prawdopodobnie spada. Mówimy tutaj w szczególności o statystycznej osobie najczęściej występującej w danej populacji. Po prostu nasz wskaźnik zadowolenia z życia spada, jeżeli inflacja wzrasta. Dlaczego o tym napisałem na samym początku? Bo warto byłoby przyjrzeć się czym jest inflacja i jaką ma definicję.

Sam wskaźnik Consumer Price Index (CPI) potocznie nazywany inflacją. Jednakże zgodnie z interpretacją wydaną przez GUS w 2014 roku, możemy przeczytać, że:

Po pierwsze nie może być on utożsamiany bezpośrednio z inflacją. Inflacja to ogólny wzrost poziomu cen w gospodarce narodowej. Odnosi się więc nie tylko do cen konsumpcyjnych, ale również cen producentów czy cen w handlu zagranicznym. Zatem wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych to jeden z mierników inflacji, a nie sama inflacja, chociaż często (również przez dziennikarzy) te pojęcia są używane zamiennie.

Źródło: GUS

Sama definicja przedstawiona przez BLS wygląda w skrócie tak: CPI jest miernikiem średniej zmiany cen w określonym czasie zapłaconych przez miastowych konsumentów dla określonego koszyka dóbr konsumpcyjnych i usług. W najprostszej postaci: w momencie gdy cena się zmienia, celem CPI jest zmierzenie procentowej zmiany poprzez którą konsument będzie musiał zwiększyć swoje wydatki żeby osiągnąć przy nowych cenach ten sam poziom zadowolenia z życia. Podobnie jak było podczas konsumpcji poprzednich produktów. Dla przykładu: w chwili, gdy wszystkie ceny produktów urosły o 5%, konsumenci muszą podwyższyć swoje wydatki o 5%, żeby pozostać na tym samym standardzie życia. Zakładając, że wszystkie pozostałe czynniki pozostają bez zmian.

Po co o tym w ogóle wiedzieć? GUS czy BLS stoją bardzo często przed wyborami:

• określonego koszyka produktów
• określonych wag do koszyka produktów
• doboru odpowiednich narzędzi statystycznych
• uwzględnienie poziomu życia statystycznego obywatela

Temat wydaje się bardzo prosty i przejrzysty. Do momentu gdy nie otrzymalibyśmy milionów próbek z poszczególnych miast. I nie starali się znaleźć idealnego Pana X odpowiadającemu naszemu statystycznemu konsumentowi. Jeżeli chcecie bardziej zgłębić temat wskaźników inflacji to pozostawiam Wam mój ostatni artykuł w spisie na dole.

Dlaczego inflacja jest zła: średnia geometryczna

BLS w 1999 roku dokonał decyzji o zmianie metodologi obliczeń podstawowych dóbr wliczanych do koszyka produktów. A mianowicie zamiast brania pod uwagę średniej arytmetycznej używa aktualnie średniej geometrycznej.  Wyłączeniu zostały poddane w szczególności trzy główne obszary:

• mieszkanie i rzeczy z nim związane (ich waga w koszyku inflacji wynosi: 27,315% procent w CPI-U i 25,500% procent w CPI-W.)
• media i opłaty pobierane przez rząd ( 7,067% w cpi-u i 7,347% w cpi-w)
• opieka medyczna (4,159% w cpi-u i 3,484% cpi-w)

Na samym dole macie pdf a w nim dokładnie opisane zmiany, które zostały przyjęte przez BLS. Tutaj wypisałem trzy główne.

Dlaczego inflacja jest zła: substytucja

No dobra Bartek, ale o co chodzi z zamianą średniej arytmetycznej na geometryczną? Jeżeli nie jesteście dobrze zaznajomieni ze średnią geometryczną i arytmetyczną to przygotowałem dla Was wpis, link pozostawiam na dole.

Jakbyśmy popatrzyli na prosty schemat to średnia geometryczna zaniża odczyt inflacji. Popatrzcie na pierwszy przykład poniżej:

100%= brak inflacji/deflacji (inflacja 0%)

Pokazując najprostszy przykład obejmujący wzrost ceny lodów o 30 % i spadek czekolady o 20%. Możemy obliczyć bardzo szybko poziom inflacji i podawać ten przykład jako zaniżanie inflacji. Tylko powstają kolejne pytania:

• co z efektem substytucji
• dlaczego podałeś tylko dwa produkty?
• dlaczego nie ma wag do produktów w średniej arytmetycznej?
• jak dokładnie wyglądają wagi w całym koszyku dóbr

Spójrzmy jeszcze na kilka tabel ze skrajnymi przykładami i takimi „normalnymi” z życia:

Pierwsza tabela produktów pokazuje nam sytuację, gdyby ceny prawie wszystkich produktów rosły o kilkanaście do kilkuset procent:

No i mamy skandal, średnia geometryczna zaniża nam odczyt inflacji. Tylko powstaje pytanie ile razy widzieliście taką sytuację? I czy kupowalibyście najdroższe produkty? Teraz popatrzmy na odczyt „deflacyjny”:

Znowu nasz oszukują, w pierwszym przykładzie zaniżali odczyt inflacji a teraz zawyżają odczyt deflacyjny! Ponawiam pytanie zadane powyżej, jak często widzicie takie sytuacje? To teraz popatrzmy na zwykły odczyt. Dane wpisywałem z ręki, nie przyjąłem żadnego kryterium:

W tym przykładzie mamy spory rozstrzał pomiędzy cenami produktów, aż 32 punkty procentowe, ale odczyty są praktycznie takie same. To teraz powstaje pytanie, dlaczego BLS zmienił sposób obliczania inflacji?

Dlaczego inflacja jest zła: powód zmiany i krytyki

Średnia geometryczna w lepszym stopniu ujmuje efekt substytucji wśród konsumentów. Można zobaczyć to na ostatniej tabeli, ponieważ wynik jest trochę bardziej zaniżony. Co może świadczyć o tym, że po prostu wybieramy tańsze produkty (w przypadku zdrożenia innych). I właśnie w tym momencie podnoszą się głosy krytyki, mówiąc o tym, że w taki sposób obniżamy swój standard życia.

Weźmy pierwszy przykład z tabeli na samej górze w poprzednim akapicie. Czyli wzrost ceny lodów o 30% i spadek ceny czekolady o 20%. Po prostu Kowalski miał ochotę na „coś słodkiego” i w tym przypadku po prostu wybierze sobie 1 loda i dwie czekolady. Wybierze taką opcję żeby nie przepłacać. No dobra, ale co ze standardem życia? Takie rzeczy po prostu nie są mierzalne i musimy pamiętać o tym, że wskaźnik inflacji pokazuje nam statystycznego Kowalskiego. I dodatkowo jak ktoś zobaczy -20% na cenie czekolady to zamiast kupna lodów, kupi dwie czekolady. Kombinacji w efekcie substytucji mogą być setki, nie wspominając o tym, że jak jesteś na diecie to czekolady w ogóle nie ruszysz…

Na sam koniec warto dodać (jeżeli oczywiście dobrze zrozumiałem tekst BLS). To w momencie gdy cena steku wzrośnie to my przerzucamy się na hamburgery wcale nie jest brana pod uwagę. Tylko brana jest cena tańszego steku. A nie zamiennik np. mięso wieprzowe. Tak jak podałem w akapicie powyżej, zamiana lodów na czekoladę może odbyć się w normalnym życiu. Jednakże nie wiedzielibyśmy w jaki sposób uwzględnić taką zamianę w obliczeniach indeksu inflacji. I po prostu nie jest brany pod uwagę efekt substytucji w bardzo szerokim zakresie.

Dlaczego inflacja jest zła: przydatne artykuły

• Artykuł BLS na którym opierałem swój wpis
• Jak liczymy inflację w USA: mój wpis
• Włączenie średniej geometrycznej do wskaźnika inflacji CPI przez BLS 
• Jak liczymy inflację: średnia arytmetyczna, geometryczna, ważona

Dlaczego inflacja jest zła: podsumowanie

Powiem Wam szczerze, że temat jest bardzo mocno zamieszany. I bardzo łatwo o nadinterpretację albo w ogóle złą interpretacje. Wydaje mi się, że dla zwykłego Kowalskiego, który nie siedzi w temacie kilka dobrych miesięcy albo lat to dalej będzie czarna magia. Oczywiście w tematach bardzo rozległych i posiadających dowolność interpretacji zawsze będą powstawały spory. Pozostały nam jeszcze dwa główne tematy, którymi zajmiemy się w następnym artykule. I jak zauważyłeś, że popełniłem gdzieś błąd interpretacyjny to daj znać w komentarzu. Z chęcią przeczytam opinie napisaną z innego punktu widzenia.