Polityka fiskalna: wstęp

Polityka fiskalna jest jednym z najbardziej burzliwych tematów debaty czy to naukowej, politycznej, społecznej. Każdego dnia dotykają nas założenia danej polityki fiskalnej poprzez podatki, deficyt budżetowy czy różnego rodzaju instrumenty dłużne tj. bony skarbowe oraz obligacje. Zaznaczam na początku artykułu, że jestem totalnie apolityczny, jeżeli w tekście pojawiłyby się kontekstowo informacje związane z różnymi ugrupowaniami to wybaczcie. Nie mam na celu promowania żadnej partii ani krytykowania innej, po prostu temat polityki fiskalnej trzeba znać i tyle.

Polityka fiskalna: lista

Poniżej macie listę podlinkowanych wpisów. Klikając na strzałkę możecie rozwinąć każdą z list.

Polityka Pieniężna i Fiskalna

Inflacja w Polsce

Inflacja w USA

Inflacja w Europie

Powyższy cykl edukacyjny powstaje w ramach współpracy z Michałem Stopką. Michał jest moim mentorem (info): partnerem trzech cykli edukacyjnych. Więcej na temat jego dwudziestoletniego doświadczenia jako inwestor indywidualny, analityk akcji/zarządzający przeczytacie tutaj.

Marzeniem Michała jest zbudowanie silnie wyedukowanego ekonomicznie społeczeństwa. Jest to jeden z kluczowych elementów, dzięki któremu Michał chce podwoić zarobki/PKB w Polsce. I sprawić aby miliony Polaków wróciły z imigracji do Polski. W tym celu Michał od 2007 roku prowadzi swojego bloga, gdzie już stworzył (i dalej tworzy) bazę wiedzy na temat inwestowania, gospodarki, demografii. Generalnie rzeczy ważnych dla każdego jak i dla przyszłości Polski. W tym celu stworzył między inny ten wpis: Jak rozpocząć inwestowanie? Co najpierw przeczytać lub zrobić? oraz poniższe cykle edukacyjne:

1. 10 artykułów:  „Jak inwestować przy pomocy funduszy inwestycyjnych oraz bezpośrednio na giełdzie?”
2. 10 artykułów o tym jak świadomie inwestować w spółki giełdowe: „Świadomy i aktywny inwestor giełdowy”: Struktura oszczędności Polaków: dlaczego tak mało oszczędności lokujemy na giełdzie?
3. Cykl edukacyjny 8 artykułów analizujący: Cykl Kondratiewa, krach 1929, demografię Japonii wersus Polska oraz fundamentalną analizę rynku miedzi, złota, ropy naftowej i gazu ziemnego: Krach i Wojna: pięćdziesięcioletni Cykl Kondratiewa a granice kreowania długów.
4. Seria edukacyjna dwudziestu artykułów „Jak zrobić z Polski drugi Londyn i podwoić wynagrodzenia?„
5. Seria edukacyjna o cyklu dziesięcioletnim (kilkanaście artykułów):  Prawdziwy rynek pracownika 🙂 Rok 2017/2018 będzie masakra! Obniżenie wieku emerytalnego -2 mln pracowników! Cykl dziesięcioletni na rynku pracy i w polskiej gospodarce

W szczególności Michał stawia na rozwój rynku kapitałowego i przedsiębiorczości, nie tylko słownie. Również zaangażował się finansowo w pomoc przy rozwoju mojego bloga. Będąc partnerem tego cyklu edukacyjnego. Pamiętajcie, decyzja każdego z Was o tym czy pomożecie drugiej osobie, może wpłynąć na losy naszego kraju. Tylko powstaje pytanie, ilu nas będzie? I czy będziemy wspólnie walczyć o dobro nas wszystkich. Pojedynczo jesteśmy tylko nic nieznaczącymi jednostkami. W grupie tworzymy ogromną siłę, która ma wpływ na przebieg spraw w Polsce.

Polityka fiskalna: definicja

Na początku standardowo sprawdźmy czym jest polityka fiskalna w definicji:

polityka fiskalna to ogół czynności związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych niezbędnych do realizacji funkcji państwa. Polityka fiskalna zajmuje się zatem kształtowaniem dochodów i wydatków państwa oraz wszelkimi posunięciami rządu w sferze zarządzania środkami publicznymi w celu uzyskania kontroli i wywarcia wpływu na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej kraju.

Źródło: Encyklopedia Zarządzania

Czyli najprościej pisząc, polityka fiskalna pokazuje nam skąd rząd bierze środki na realizację funkcji państwa. A w momencie gdy zabraknie środków do sfinansowania potrzeb państwa. To państwo zaciąga dług np. w postaci emisji obligacji skarbowych. O tym napiszemy sobie więcej poniżej.

Polityka fiskalna: instrumenty makroekonomiczne

Jak mówimy o polityce fiskalnej to nie mogłoby zabraknąć instrumentów makroekonomicznych, pokazujących nam obecny stan polityki. W szczególności warto przyjrzeć się grafice poniżej:

Opracowanie własne na podstawie: Wikipedia

Dla każdego z nas dochody są bardzo ważną częścią finansów, nie mówiąc już o budżecie Państwa. Dochody budżetowe są po prostu sumą wszystkich wpływów, które zebrało Państwo z różnych źródeł. Wszystkie źródła będą opisane w kolejnym akapicie poniżej. Teraz możemy zerknąć jak kształtowały się dochody budżetowe Państwa od 1995 roku na wykresie poniżej:

Opracowanie własne na podstawie: MF

Chciałbym zaznaczyć, że dochód na 2017 rok jest prognozą i podobnie 2016 (jest przybliżonym wynikiem z uwagi na fakt, że MF nie podało jeszcze dokładnych dochodów).

Polityka fiskalna: deficyt/nadwyżka i dług publiczny

Żeby Skarb Państwa osiągnął nadwyżkę budżetowa po prostu musi zebrać więcej środków z danin publicznych niż wydać. W przeciwnym wypadku będzie uzyskiwał deficyt. Czyli będzie musiał zebrać środki np. poprzez emisję bonów skarbowych. Żeby mógł sfinansować swoje zobowiązania wobec innych podmiotów. Przykładowa tabela deficytu/nadwyżki z kilku lat wygląda tak:

Opracowanie własne na podstawie: MF

Z roku na rok jeżeli dane Państwo nie osiąga nadwyżek budżetowych to rośnie nam dług publiczny. Czyli nasz wielki worek z długiem, który gromadzi co roku dodatkowe zadłużenie wynikające z deficytu krajowego. Spójrzcie teraz poniżej na zadłużenie Skarbu Państwa od 2009 roku, dokładnie w jakich rękach jest nasz dług.

Źródło: MF

Polityka fiskalna: instrumenty mikroekonomiczne

Żeby móc sfinansować wydatki Państwa na początku muszą zostać zebrane odpowiednie środki. Poprzez różnego rodzaju instrumenty mikroekonomiczne, przedstawione poniżej na grafice:

Jak mówimy już o podatkach to najlepszym miejscem żeby spojrzeć na strukturę podatków są dochody Skarbu Państwa, sprawdźmy jak kształtowały się w 2015 roku:

Główne dochody pochodzą z podatku VAT, bo aż ponad 42% następnie jest to akcyza ponad 21%. Na trzecim miejscu mamy podatek PIT, kolejno CIT i dochody PJB (Dochody państwowych jednostek budżetowych i inne dochody niepodatkowe). Chociaż na dochodach państwowych jednostek budżetowych możemy zauważyć spora dziurę w ostatnich latach.

Warto jeszcze zauważyć, że w 2015 roku nie było wypłaty z dywidendy Narodowego Banku Polskiego, środki z UE były bardzo niskie w porównaniu do poprzednich lat. Przykładowo Michał pisał w swoim artykule o braku środków z UE w 2015 r. I teraz podkreślam, że są to tematy na osobne rozważania. W tej chwili chciałem Wam pokazać jak wygląda struktura dochodów, która zmienia się w czasie. Jednakże główne dochody pochodzą przeważnie z tych 4 źródeł, które wypisałem powyżej (bez dochodów PJB).

Warto przyjrzeć się jak wyglądają liczby od 1996 na 4 głównych podatkach:

Opracowanie własne na podstawie: MF

Dlaczego wszystkie dochody tak rosną? Po prostu zwiększa się nam PKB z czasem i wpływy nominalnie rosną. Dodatkowo wpływy budżetowe są bardzo mocno związane z naszym PKB. Dlatego każdy powinien zapoznać się z ponadczasowym wpisem Michała: Jak podwoić wynagrodzenia i rozwiązać wszystkie problemy Polski?

Polityka fiskalna: ekspansywna i restrykcyjna

Politykę fiskalną możemy prowadzić na dwa różne sposoby, zgodnie z grafiką poniżej:

W skrócie możemy scharakteryzować w/w polityki jako:

• ekspansywna: państwo zwiększa wydatki i obniża podatki
• restrykcyjna: państwo zmniejsza wydatki i podwyższa podatki (polityka zaciskania pasa)

Różne polityki przyjmuje się podczas różnych stanów w gospodarce. Bardzo dużo zależy od tego czego chcą ludzie. W szczególności jeżeli w danym Państwie panuje demokracja. Jak popatrzymy na przykład Grecki to przez długi czas mieli ekspansywną politykę (można powiedzieć, że nawet politykę rozdawnictwa). A wyniku nikomu nawet nie trzeba przedstawiać.

Polityka fiskalna i polityka pieniężna

Polityka fiskalna bardzo mocno wiąże się z polityką pieniężna i na odwrót. Muszą dobrze ze sobą współpracować, żeby rozwój w gospodarce został zapewniony. W szczególności, że w momencie gdy każdy chce czegoś innego. Bardzo ciężko prowadzić do stabilności makroekonomicznej w kraju.

Ostatnio czytałem założenia polityki pieniężnej w której znalazłem takie ciekawe zdanie:

Oprócz polityki pieniężnej i makroostrożnościowej istotną rolę w utrzymywaniu stabilności makroekonomicznej pełni także polityka fiskalna, która – jeśli nie prowadzi do nadmiernego zadłużenia finansów publicznych – powinna sprzyjać zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu

Źródło: NBP

Dlatego warto pamiętać, że na takie skomplikowane zagadnienia jak gospodarka nie ma prostych rozwiązań i warto zawsze szukać wspólnego mianownika.

Polityka fiskalna: podsumowanie

Tym wpisem pokazałem Wam wstęp do polityki fiskalnej. W szczególności co powinien wiedzieć każdy Kowalski. Z uwagi na fakt, że bardzo często słyszymy wypowiedzi, że najwięcej podatków to uzyskuje się z PIT itd. Warto znać podstawowe pojęcia o których bardzo często trąbi się w mediach. Żeby być zdecydowanie lepszym a co najważniejsze świadomym odbiorcą przekazywanych informacji.