Rachunek  bieżący i kapitałowy

W dzisiejszym artykule mocno będę posiłkował się metodologią do bilansu płatniczego przygotowaną przez NBP. Z uwagi na fakt, że nie chciałbym popełnić błędów podczas wyjaśniania Wam, jak zrozumieć rachunek bieżący i kapitałowy. Z pewnością zastanawiacie się dlaczego opisuję dwa rachunki w tym samym czasie? Z uwagi na fakt, że w ten sposób były opisane w opracowaniu NBP. I każdy z Was będzie mógł sobie zerknąć do opracowania i będzie dobrze się w nich odnajdywał.

Dokładnie to pokaże Wam  definicje związane z rachunkiem bieżącym i kapitałowym. Jest to pierwszy wpis z dwóch. W kolejnym przedstawię Wam bardziej praktyczne przykłady. Czyli grafiki z opracowania z krótkim omówieniem.

Rachunek  bieżących i kapitałowy: lista

Poniżej macie listę podlinkowanych wpisów. Klikając na strzałkę możecie rozwinąć każdą z list.

Kluczowe wskaźniki Polska (rozwiń):

Kluczowe wskaźniki USA (rozwiń):

Kluczowe wskaźniki Europa (rozwiń):

Powyższy cykl edukacyjny jest czwartym z serii. Po 1) Droga inwestora 2) Niezbędnik Bankstera. 3) Budowanie kapitału. Powstaje w ramach współpracy z Michałem Stopką. Michał jest moim mentorem (info). Więcej na temat jego dwudziestoletniego doświadczenia jako inwestor indywidualny, analityk akcji/zarządzający przeczytacie tutaj.

Marzeniem Michała jest zbudowanie silnie wyedukowanego ekonomicznie społeczeństwa. Jest to jeden z kluczowych elementów, dzięki któremu Michał chce podwoić zarobki/PKB w Polsce. I sprawić aby miliony Polaków wróciły z imigracji do Polski. W tym celu Michał od 2007 roku prowadzi swojego bloga, gdzie już stworzył (i dalej tworzy) bazę wiedzy na temat inwestowania, gospodarki, demografii. Generalnie rzeczy ważnych dla każdego jak i dla przyszłości Polski. W tym celu stworzył między inny ten wpis: Jak rozpocząć inwestowanie? Co najpierw przeczytać lub zrobić? oraz poniższe cykle edukacyjne:

1. 10 artykułów:  „Jak inwestować przy pomocy funduszy inwestycyjnych oraz bezpośrednio na giełdzie?”
2. 10 artykułów o tym jak świadomie inwestować w spółki giełdowe: „Świadomy i aktywny inwestor giełdowy”: Struktura oszczędności Polaków: dlaczego tak mało oszczędności lokujemy na giełdzie?
3. Cykl edukacyjny 8 artykułów analizujący: Cykl Kondratiewa, krach 1929, demografię Japonii wersus Polska oraz fundamentalną analizę rynku miedzi, złota, ropy naftowej i gazu ziemnego: Krach i Wojna: pięćdziesięcioletni Cykl Kondratiewa a granice kreowania długów.
4. Seria edukacyjna dwudziestu artykułów „Jak zrobić z Polski drugi Londyn i podwoić wynagrodzenia?„
5. Seria edukacyjna o cyklu dziesięcioletnim (kilkanaście artykułów):  Prawdziwy rynek pracownika 🙂 Rok 2017/2018 będzie masakra! Obniżenie wieku emerytalnego -2 mln pracowników! Cykl dziesięcioletni na rynku pracy i w polskiej gospodarce

W szczególności Michał stawia na rozwój rynku kapitałowego i przedsiębiorczości, nie tylko słownie. Również zaangażował się finansowo w pomoc przy rozwoju mojego bloga. Będąc partnerem tego cyklu edukacyjnego. Pamiętajcie, decyzja każdego z Was o tym czy pomożecie drugiej osobie, może wpłynąć na losy naszego kraju. Tylko powstaje pytanie, ilu nas będzie? I czy będziemy wspólnie walczyć o dobro nas wszystkich. Pojedynczo jesteśmy tylko nic nieznaczącymi jednostkami. W grupie tworzymy ogromną siłę, która ma wpływ na przebieg spraw w Polsce.

Rachunek bieżący: główne składowe

Rachunek bieżący składa się z 4 pod części. Nowe standardy unijne przekształciły nazwy salda dochód i transferów bieżących na dochody pierwotne i wtórne (zmiany zostały podkreślone w nawiasach poniżej). Dlatego czytając przykładowo nowe sprawozdania NBP warto o tym wiedzieć, żeby się nie zagubić.  Dodatkowe informacje znajdziecie w artykule obserwatora finansowego.

Tak wyglądają składowe rachunku obrotów bieżących:

• Saldo obrotów towarowych (saldo eksportu i importu)
• Saldo usług
• Saldo dochodów (dochody pierwotne)
• Saldo transferów bieżących (dochody wtórne)

Przeszukując internet w celu odnalezienia definicji czym dokładnie jest rachunek bieżący. W końcu znalazłem odpowiedź w uwagach metodycznych NBP. Bo tak naprawdę ciężko było cokolwiek znaleźć i przede wszystkim zrozumieć. A uczenie się czegokolwiek poprzez patrzenia na kilka tabelek i trzy słowa wyjaśnienia to istny koszmar, też tak macie?

Co w definicji obejmuje rachunek bieżący?:

Tak jak zostało przedstawione powyżej, rachunek bieżący obejmuje towary, usługi, dochody pierwotne i wtórne. W kolejnych akapitach dowiemy się więcej o definicjach poszczególnych składowych.

Rachunek bieżący: towary

Z definicji przedstawionej przez NBP wynika, że ten segment służy do wymiany towarów między rezydentami i nierezydentami. Powstaje pytanie jakich towarów? O tym poniżej:

• transakcje pomiędzy stronami w wyniku której nastąpiła zmiana własności towarów. Czyli: po prostu kupno lub sprzedaż, jednakże w zakres definicji może wejść również: leasing (maszyn lub środków transportu). Dodatkowo zmiana własności może nastąpić poprzez (darowiznę lub pomoc w naturze).
• merchanting: czyli jak jesteśmy przedsiębiorcą w Polsce, kupujemy towar od przedsiębiorcy za granicą i sprzedajemy towar kolejnemu przedsiębiorcy za granicą. Bez przepływu towaru przez granicę (dokładną definicję znajdziecie w opracowaniu)
• zakup lub sprzedaż złota niemonetarnego (w statystykę tego rachunku nie są wliczane transakcje pomiędzy Bankami Centralnymi oraz przepływy złota, które mają na celu uszlachetnienie (poprawić właściwości danego surowca lub produktu)

W opracowaniu znajdziecie jeszcze dokładne informacje w jaki sposób zbierane są dane do pomiaru tej statystyki.

Rachunek bieżący: usługi

W kategorii usług możemy wyróżnić przede wszystkim:

• usługi transportowe turystyczne (przewóz pasażerów)
• usługi transportowe handlowe (przewóz/załadunek/rozładunek kontenerów, naprawy/konserwacje czyszczenie)
• podróże zagraniczne (zakwaterowanie/wyżywienie/nabywanie rzeczy na potrzeby własne). Według opracowania można klasyfikować ten segment jako podróże zagraniczne: prywatne i służbowe
• uszlachetnianie oraz naprawa dóbr ruchomych
• pozostałe usługi (budowlane, ubezpieczeniowe, finansowe itd.). Lista jest dosyć obszerna wiec odsyłam do opracowania

W opracowaniu znajdziecie jeszcze dokładne informacje w jaki sposób zbierane są dane do pomiaru tej statystyki.

Rachunek bieżący: dochody pierwotne

W tej kategorii znajdziemy przede wszystkim takie pozycje jak:

• Wynagrodzenia pracowników
• Dochody z inwestycji bezpośrednich
• Dochody z inwestycji portfelowych
• Dochody z pozostałych inwestycji
• Pozostałe dochodu pierwotne

Opiszę teraz wyżej wymienione pozycje, zaczynając od góry. Bardzo fajnie została opisana definicja wynagrodzenia pracowników przez NBP, dlatego wklejam poniżej:

Wynagrodzenia pracowników obejmują dochody uzyskane z tytułu pracy nierezydentów zatrudnionych w Polsce oraz Polaków zatrudnionych za granicą, przez okres poniżej jednego roku. Metoda szacowania przychodów z tytułu wynagrodzeń pracowników opiera się głównie na ustaleniu liczby Polaków pracujących za granicą, czasu, przez jaki te osoby pracują poza granicami kraju, poziomu ich zarobków i skłonności do przekazywania środków do kraju .Podstawowymi źródłami danych do oszacowania liczby Polaków pracujących za granicą są dane GUS o wielkości emigracji oraz dane BAEL.

Źródło: NBP

Następnie mamy: dochody z inwestycji bezpośrednich

Źródłem dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich są dochody z akcji i innych form udziałów kapitałowych oraz odsetki od instrumentów dłużnych. Dochody z akcji i innych form udziałów kapitałowych obejmują dywidendy (w spółkach kapitałowych) przypadające na inwestora bezpośredniego i deklarowane w danym roku sprawozdawczym, udziały w zyskach (w spółkach osobowych), przekazywane zyski oddziałów oraz reinwestowane zyski (straty przypadające na inwestorów bezpośrednich traktowane są jako ujemne reinwestowane zyski). Z kolei odsetki od instrumentów dłużnych stanowią saldo naliczonych odsetek od kredytów i innych instrumentów dłużnych udzielonych i otrzymanych przez podmioty połączone relacją inwestycji bezpośrednich.

Źródło: NBP

To jest tylko bardzo mała część definicji, dla dogłębnego zrozumienia polecam zajrzenie do statystyki NBP (link przy źródle powyżej).

Następnie mamy: dochody z inwestycji portfelowych (jest podobna do dochodów z inwestycji bezpośrednich, tylko używa się innych źródeł danych i obliczeń. Ten temat zostawiamy, bo niestety artykuł zrobiłby się zbyt obszerny)

Dane o dochodach z inwestycji portfelowych w bilansie płatniczym są, w przypadku papierów wartościowych z kodem ISIN, wyliczane na bazie memoriału, metodą papier po papierze. Danymi źródłowymi do tych wyliczeń są sprawozdania (papier po papierze), zbierane bezpośrednio od polskich posiadaczy papierów wartościowych, emitentów i instytucji finansowych (po- średników w obrocie papierami wartościowymi), oraz dane o charakterystykach papierów wartościowych, pochodzące z bazy danych prowadzonej przez NBP. Baza ta jest zasilana danymi pochodzącymi z KDPW, prowadzonej przez EBC Centralnej Bazy Papierów Wartościowych (Centralised Securities Database), oraz danymi pochodzącymi bezpośrednio od polskich emitentów.

Źródło: NBP

To jest tylko bardzo mała część definicji, dla dogłębnego zrozumienia polecam zajrzenie do statystyki NBP (link przy źródle powyżej).

Następnie mamy: dochody z pozostałych inwestycji

Dochody z pozostałych inwestycji zagranicznych prezentowane są zgodnie z zasadą memoriału. Obejmują one dochody z pozostałych inwestycji rachunku finansowego oraz dochody z aktywów rezerwowych. Do tej kategorii zaliczane są również dochody przypisane posiadaczom polis ubezpieczeniowych. Dochody z pozostałych inwestycji rachunku finansowego obejmują: odsetki od kredytów udzielonych i otrzymanych, odsetki od lokat i depozytów łącznie z odsetkami od transakcji repo, a także inne płatności z tytułu dochodów z posiadanego majątku.

Źródło: NBP

To jest tylko bardzo mała część definicji, dla dogłębnego zrozumienia polecam zajrzenie do statystyki NBP (link przy źródle powyżej).

Rachunek bieżący: dochody wtórne

Ostatnia kategoria w rachunku obrotów bieżących to dochody wtórne, w niej możemy wyróżnić dwa najważniejsze podziały na dochody wtórne sektora rządowego i dochody wtórne pozostałych sektorów. Generalnie dochody wtórne obejmują transfery bieżące pomiędzy rezydentami i nierezydentami m.in. darowizny, nieodpłatny eksport/import w ramach pomocy międzynarodowej). Przyjrzyjmy się teraz dokładnym podziałom:

dochody wtórne sektora rządowego to:

środki otrzymane oraz przekazane przez polski sektor rządowy, tj. jednostki rządu centralnego oraz samorządu terytorialnego. Otrzymane środki mogą pochodzić od instytucji Unii Europejskiej, z krajów i organizacji międzynarodowych, jak również mogą być wypłacone na rzecz tych instytucji i krajów w celu finansowania przez rząd bieżących wydatków – takich jak pomoc humanitarna, leki, szkolenia. Są to również składki i opłaty członkowskie na rzecz Unii Europejskiej oraz organizacji międzynarodowych spoza Unii Europejskiej.

Źródło: NBP

dochody wtórne pozostały sektorów to:

W tej grupie transferów wyodrębnia się transfery osobiste oraz pozostałe transfery. Na transfery osobiste składają się wszystkie transfery bieżące w postaci pieniężnej oraz w naturze, otrzymane lub wykonane przez gospodarstwa domowe z nierezydenckimi gospodarstwami domowymi. Najważniejszą pozycją w tej kategorii są przekazy zarobków

Do pozostałych transferów sektora pozarządowego zalicza się obroty z zagranicą z tytułu bieżących transferów rezydentów będących osobami fizycznymi oraz innych jednostek gospodarki narodowej spoza sektora rządowego. Mogą być dokonywane w naturze (nieodpłatne przekazy towarów oraz świadczenie usług w obrocie z zagranicą), a także w postaci pieniężnej. Do tej grupy transferów bieżących należą:

• • darowizny oraz pomoc otrzymywana z zagranicy

• • podatki i opłaty na rzecz obcych rządów

• • składki i opłaty członkowskie

• • renty i emerytury otrzymywane przez rezydentów z zagranic

• itd.

Źródło: NBP

Rachunek kapitałowy: główne składowe

Najlepiej będzie wkleić Wam definicję prosto z NBP. Z uwagi na fakt, że jest mocno zagmatwana. A dodatkowo moja parafraza mogłaby utrudnić interpretację:

Podstawowymi komponentami rachunku kapitałowego w bilansie płatniczym są transfery kapitałowe, czyli transfery własności aktywów rzeczowych, tj. dary i środki z tytułu pomocy bezzwrotnej, dokonane z wyraźnym przeznaczeniem na finansowanie środków trwałych, jak również umorzenie długu przez kredytodawcę, oraz transfery środków związanych z nabyciem lub sprzedażą aktywów niefinansowych i nieprodukowanych. Transfery kapitałowe wyliczane są oddzielnie dla sektora rządowego i pozostałych sektorów

Źródło: NBP

W opracowaniu wyróżnione zostały 3 podgrupy:

• Transfery kapitałowe sektora rządowego: ilość środków, które otrzymaliśmy od UE oraz innych instytucji międzynarodowych i w drugą stronę (przekazanych przez rząd do instytucji). Przeznaczenie tych środków jest na min. drogi, mosty, szkoły, szpitale (czyli na aktywa trwałe). Dodatkowo jak możemy przeczytać w opracowaniu, zaliczane są: umorzenia wierzytelności (w formie odsetek i kapitału)
• Transfery kapitałowe pozostałych sektorów: podobnie jak powyżej, tylko środki otrzymują instytucje poza rządowe
• Nabywanie i zbywanie nieprodukowanych aktywów niefinansowych: do tej grupy zaliczamy (patenty, prawa autorskie, licencje, znaki towarowe). Dodatkowo ujmowane są nabycie i zbycie gruntów przez ambasady w dwie strony (Polskie i zagraniczne).

To jest tylko bardzo mała część definicji, dla dogłębnego zrozumienia polecam zajrzenie do statystyki NBP (link przy źródle powyżej).

Rachunek bieżący: artykuły, które pomogą Ci zrozumieć ten wpis

Poniżej pozostawiam Wam listę:

• Podstawy makroekonomii w codziennym życiu
• Bilans Płatniczy – nowe standardy statystyczne
• Statystyka bilansu płatniczego Uwagi metodyczne
• Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za III kwartał 2016 r.
• Bilans Płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2017 r.
• Krach i Wojna: pięćdziesięcioletni Cykl Kondratiewa
• Prawdziwy rynek pracownika 🙂 Rok 2017/2018 będzie masakra!
• Stopy procentowe na co dzień: referencyjna, depozytowa, lombardowa, redyskontowa
• Inwestycja w obligacje skarbowe: ryzyka, szanse, wyliczenia
• Co powoduje inflację? Analiza podaży pieniądza, cen ropy i rentowności obligacji
• Uwaga nadciąga inflacja i koniec świata: analiza koszyka inflacyjnego w Polsce
• Polityka fiskalna w Polsce, co każdy powinien wiedzieć?
• Polityka pieniężna w Polsce i jej instrumenty rynkowe
• Narodowy Bank Polski: strażnik stabilnego poziomu cen

Rachunek bieżący i kapitałowy: podsumowanie

Jak sami mogliście zauważyć w tym wpisie, same definicje są mocno zagmatwane. Temat związany z rachunkiem bieżącym i kapitałowym w teorii może wydawać się nudny. Jednakże w kolejnym artykule zobaczycie jak sprawa wygląda w praktyce. Tam znajdziemy kilka bardzo ciekawych informacji. Pomagającym nam zrozumieć istotę obu rachunków.